communiceren met gevoel - Paardenwaarden

Hoofdmenu:

communiceren met gevoel

Wow Momenten

De oudere jongeren onder ons zullen zich de tv-serie Lassie nog wel herinneren. Elke aflevering loste de slimme Schotse herdershond Lassie een probleem op. Hoewel ze elke keer dezelfde lichaamstaal gebruikte (weglopen, weer teruglopen, blaffen, aan iemands mouw of broekspijp gaan hangen en piepen) liep ze ook elke keer weer tegen de menselijke traagheid van begrip op. 'Wat zou ze toch bedoelen?' of 'Het is net alsof ze ons iets wil vertellen': was steevast de reactie van de persoon die door de herdershond in overduidelijke lichaamstaal werd aangesproken... Paarden lopen vaak tegen dezelfde traagheid van begrip op.

Ooit is ons door traditionele paarden-mensen wijsgemaakt dat paarden oliekoeken dom zijn. Hun grote hersenen? Die hebben paarden hoofdzakelijk nodig om hun bewegingen te kunnen coördineren, was de heersende opvatting die wij vervolgens voor zoete (olie)koek hebben geslikt. Heel frustrerend voor wezens die zich in allerlei bochten wringen om ons te overtuigen van hun intelligentie en goede bedoelingen.

Maar ja, de mens is een wezen van tegenstrijdigheden. Hoewel we massaal in God/Allah/Jehova geloven, weigeren we te geloven wat niet wetenschappelijk is bewezen. Wanneer gooien we die stroperigheid van denken eindelijk eens een keer overboord? Ook wetenschappers blinken niet uit in lateraal denken. Even uitleggen wat dat is. Wikipedia meldt: lateraal denken is gebaseerd op het opnieuw (anders) ordenen van de bestaande informatie om zodoende nieuwe informatie te laten ontstaan. Een probleem kent een begin en een einde. Daar tussenin vindt een denkproces plaats: het zoeken naar een oplossing (een einde aan het probleem). Mensen hebben de neiging om een zo recht mogelijke lijn te volgen van begin naar einde via bekende wegen. Als ergens in deze lijn een onmogelijkheid of een schijnbare onmogelijkheid zit, gooien veel mensen de hele oplossing weg om een nieuwe te zoeken. Iemand die lateraal denkt gaat verder op de ingeslagen weg met de gedachte: stel dat het wel mogelijk zou zijn. Hiermee schept hij ruimte om verder te kijken dan zijn rechtlijnige neus lang is. Dit kan leiden tot geheel nieuwe inzichten.

Communicerende paarden

Europese onderzoekers deden de ontdekking dat paarden met ons proberen te communiceren door ons iets aan te wijzen met hun hoofd of een been. Hee, wie hintte hier vijftig jaar geleden al op? Juist, die lieve Lassie...

Onlangs kwamen Japanse onderzoekers erachter dat paarden ons zelfs attent kunnen maken op zaken waarvan ze denken (jawel, denken) dat wij ze niet weten.

In plaats van: 'Mag ik de appel in jouw hand hebben?' vragen ze: 'Joehoe! Weet jij wel dat daar onder die boom een appel ligt? Zou je die voor mij willen pakken?'

Hoe zetten paarden hun vragen kracht bij? Wel, door doelbewust oogcontact met ons te zoeken, maar ook door ons aan te stoten. Bingo!

Je kunt dit onderzoek zelf herhalen. Je paard staat alleen in de paddock. Jij staat naast de paddock en leest zogenaamd de krant, waarbij je het paard volkomen negeert. Dan loop je weg. Een vriend komt aanlopen met een lekkere appel. Hij laat die aan het paard zien en verstopt hem, zonder dat jij het weet, onder een van de twee omgekeerde emmers die vlak naast de paddock staan. Daarna loopt hij weg.

Jij komt terug. Jij weet niet dat er een appel onder een van de twee omgekeerde emmers ligt. Je moet het ook echt niet weten, want ben je er wel van op de hoogte dan kan het paard je gedachten lezen. Dit is een paardenwaarden toevoeging. Voor zover ons bekend zijn wetenschappers nog niet zo ver dat ze bereid zijn de telepathische vermogens van paarden te onderkennen, laat staan deze te onderzoeken. Op Rupert Sheldrake na, maar die staat in brede wetenschappelijke kringen bekend als een vreemde snuiter.

Goed, je komt terug, nog steeds verdiept in je krant. Wat doet het paard? Het geeft je hints.

Deel twee van het experiment behelst dat je gewoon op je plek blijft, terwijl je vriend op komt met een lekkere sappige appel en deze onder het oog van het paard verstopt onder een van de twee emmers.

In beide gevallen zal het paard proberen jou attent te maken op de verborgen appel door oogcontact met je te zoeken en je aan te stoten. Maar nu komt het. Wanneer het paard weet dat jij geen idee hebt dat er een appel is en waar deze zich bevindt, zal het veel meer kracht achter zijn aanwijzingen zetten dan wanneer je het wel weet. 'Hallo, mag ik je attentie? Daar ligt een appel.' Dit gedrag laat zich scharen onder de geavanceerde communicatietechnieken. Hoezo, oliekoeken dom?

Kromme tenen conclusies...

Waarom zou je moeite doen om erachter te komen wat er in paardenhoofden omgaat? Waarom kunnen paarden zo'n nauwe band met mensen ontwikkelen en welke soorten overschrijdende vorm van sociaal gedrag ligt daaraan ten grondslag? Wat is het nut van weten dat paarden doelbewust met ons communiceren en hoe ze dat doen?

Stel je de volgende situatie voor: uitgerekend op het grootste concours van het jaar krijgt je paard het voor elkaar om zes paaltjes tegen de vlakte te lopen en zijn hoofd in de lucht te gooien. Is het mogelijk dat je paard je daarmee iets aan het verstand wil peuteren? Zou het een aanwijzing kunnen zijn? Een subtiele hint? Wetenschappers wilden onderzoeken of een paard dit doet omdat het jouw nervositeit oppikt. Vanzelfsprekend doet het paard dat, zou je zeggen. Immers, wanneer ik nerveus ben, zie jij dat onmiddellijk. Waarom zou een paard dat niet zien?

Maar goed. De wetenschappers sloegen aan het meten, want dat is weten. Of toch niet? Daar waar bij de ruiter op concours een toename van stresshormonen werd gemeten, bleef bij hun paard het gehalte aan stresshormonen op hetzelfde niveau als tijdens de training. Wetenschappelijke conclusie: je paard heeft geen last van jouw zenuwen. Het lijkt op de wrede mop hieronder...

Je kunt deze uitkomst ook lateraal tackelen. Zou het ook mogelijk kunnen zijn dat een paard evenveel stress ondervindt tijdens een training als tijdens een concours? Of vrezen we deze conclusie zozeer dat we hem niet willen horen?

Een ander onderzoek betrof de reactie van paarden op mensen die bang zijn voor paarden. Een angsthaas werd geblinddoekt in een round pen gezet waarin zich een trekpaard ruin bevond. Daarna was het de beurt aan een persoon zonder angst voor paarden. De uitkomst verraste de onderzoekers: in aanwezigheid van de angsthaas vertraagde het paard zijn hartslag, terwijl deze niet veranderde in aanwezigheid van de niet bange persoon. Wetenschappelijke gis? Hier begrijpen we niets van. Misschien is dit wel kudde instinct.

Misschien vertraagt het paard zijn hartslag wel omdat het voelt dat iemand anders zich zorgen maakt en hij dat dus niet hoeft te doen? Denk weer even lateraal met ons mee. Zou het ook zo kunnen zijn dat het paard voelt dat de geblinddoekte persoon bang voor hem is en dat het zijn hartslag vertraagt om deze persoon gerust te stellen? De hartslag vertragen is een subtiel, kalmerend signaal.

Een heel belangrijk signaal dat je zelf ook kunt gebruiken in stressvolle situaties. Ga bewust langzamer ademen en de stress vermindert. Het werkt ook bij honden. Ben je aan de wandel in het buitengebied en komen er twee grommende, loslopende boerderijhonden op je af, ga dan langzaam ademen, wend je blik even af en lik uitgebreid je lippen. Dit betekent: rustig maar, niets aan de hand. Ik heb geen slechte bedoelingen. Overigens kunnen onverlaten deze 'truc' maar beter uit hun hoofd laten, want doe je alsof je goede bedoelingen hebt en je hebt ze niet, dan trappen honden daar niet in.

Harmoniemodel

IJverige onderzoekers in Italië zetten een bewegingloze persoon en een paard in een ruimte. Beide 'proefdieren' waren verbonden met meetapparatuur. Na een paar minuten bleken het paard en de proefpersoon hun hartslag met elkaar te hebben gesynchroniseerd. Twee soorten, in harmonie.

De onderzoekers waren opgetogen over hun bevindingen en kondigden aan hier meer onderzoek naar te zullen doen. Een lateraal denker zou zeggen: en nu uitzoeken wie zich het eerst aanpast aan wie en waarom? Met welk doel? Wanneer je dat pad bewandelt, stuit je op de sleutel naar een vreedzame samenleving: de ware kuddegeest. Niet die van 'stom en blatend achter elkaar aanlopen', maar het harmoniemodel dat je in de blauwdruk van elk individueel paard vindt en in die van mensen die nog in harmonie met de natuur leven.

Het wetenschappelijke denkmodel? 'Nou ja, misschien duiden deze bevindingen inderdaad op een emotionele link tussen mens en paard, maar het is aannemelijker dat paarden eerder reageren op ons humeur dan op onze zielenroerselen. Als we in een rothumeur de stal binnenstappen, tegen ons paard schreeuwen en het een mep verkopen, zal het paard snel de link leggen tussen een rothumeur en op zijn kop krijgen.' Over harmonie tussen mens en dier geen woord, ondanks dat bovenstaand onderzoek heeft aangetoond dat dit 'verschijnsel' bestaat.

Vertrouwen

Er is nog iets waar wetenschappers rode pukkels van krijgen: het toeschrijven van menselijke eigenschappen aan dieren, antropomorfisme genaamd. Een paard een 'edel dier' noemen gaat sommigen al te ver... De hechte band tussen een paard en een mens is enkel en alleen het resultaat van aangeleerd gedrag. De beloning die wij krijgen als we ons naar het paard toe helder en consequent gedragen.

Dit zou ons paard het gevoel geven dat het controle heeft over zijn omgeving door te weten hoe het op onze aanwijzingen moet reageren. Als je een jong paard meeneemt naar een concours is alles eng en nieuw. De been- en zithulpen zijn dan zijn houvast en dat schept een band, aldus de wetenschappers. Toch gaat deze denkwijze voorbij aan de identiteit, de persoonlijkheid, de talenten en het niveau van ontwikkeling van elk afzonderlijk individu.

Scandinavische onderzoekers omschrijven de band tussen mens en paard als een relatie gebaseerd op het samenzijn van twee verschillende wezens. Dat schuift al meer op in de richting van co-creatie. Berijders leren hun paarden kennen en stemmen zich geestelijk en lichamelijk op hen af, terwijl de paarden hetzelfde doen met 'hun' mensen.

Houvast aan een ander hebben maakt nog geen relatie. Het is er onderdeel van. Een volwaardige relatie is gebaseerd op contact op zielsniveau, ook al kan de wetenschap daar niets mee.

Een mooi voorbeeld van een relatie op zielsniveau is de relatie die trainer Marianne Scherps heeft met haar 'Sinterklaaspaard'. 'Vlak voordat we omringd worden door massa's kinderen en volwassenen visualiseer ik het beeld van een vluchtweg door de massa heen. Een weg die ik ken en samen met hem zal gaan, mocht dat nodig zijn. Ik doe het voor mezelf, maar mijn Sinterklaaspaard pikt het ook op en dat geeft vertrouwen.'